Gần đây, có nhiều diễn đàn tranh luận về sách Tiếng Việt 1 theo Công nghệ Giáo dục của GS Hồ Ngọc Đại, ủng hộ có và phản đối cũng có. Báo Lao Động có cuộc trao đổi với GS.TS Nguyễn Văn Hiệp – Viện trưởng Viện Ngôn ngữ học – liên quan đến cuốn sách này.
Ảnh minh họa, nguồn: vnschool.
GS Nguyễn Văn Hiệp cho biết:
- Với tư cách là một người được đào tạo về ngôn ngữ học và hiện nay làm công tác giảng dạy, nghiên cứu ngôn ngữ, tôi chỉ bàn luận về cách dạy học đánh vần ở lớp 1 theo đường lối ngữ âm học của Công nghệ Giáo dục, do GS Hồ Ngọc Đại chủ trương.
Trước khi trao đổi cách dạy học đánh vần của Tiếng Việt 1-Công nghệ Giáo dục (từ đây gọi tắt là TV1-CNGD), tôi thấy cần khẳng định chủ trương “một chương trình, nhiều sách giáo khoa” sắp được triển khai theo Nghị quyết 88 của Quốc hội là hoàn toàn đúng đắn. Theo đó, cách dạy học đánh vần của một cuốn sách giáo khoa cụ thể chỉ là một trong nhiều cách khác nhau để đạt đến mục tiêu được xác định trong chương trình giáo dục.
Nói cách khác, chương trình chỉ nêu ra đích đến, còn đi đến đó bằng cách nào thì do các tác giả sách giáo khoa lựa chọn và thể hiện trong sách của mình. Theo quan điểm đó thì cách dạy đánh vần của TV1-CNGD chỉ là một lựa chọn, và nếu được chấp nhận, sẽ tồn tại song song với những cách dạy đánh vần khác, ở trong các bộ sách khác.
Hiện nay, nhiều người “cãi nhau” về cách đánh vần theo sách TV1-CNGD, GS có thể phân tích rõ hơn về ngôn ngữ học?
- Để đánh giá cách học vần theo “ngữ âm học” của TV1-CNGD, cần nắm được một số khái niệm rất cơ bản, trong đó quan trọng nhất là phân biệt được tên của con chữ (hay chữ cái), và âm vị mà chữ cái ấy ghi lại.
Chẳng hạn, chữ cái C trong hệ thống chữ viết tiếng Việt có tên gọi là “xê”, chữ cái K có tên gọi là “ca”, chữ cái Q có tên gọi là “cu” (hay “quy”) . Tuy nhiên, trong tiếng Việt, cả 3 chữ cái này đều dùng để ghi âm vị /k/, đọc là “cờ”. Đằng sau hệ thống chữ ghi âm bao giờ cũng có một giả thuyết âm vị học.
Cũng cần phân biệt “âm vị” hiểu nôm na là cái chung, cái trừu tượng được trừu xuất ra từ những biểu hiện ngữ âm cụ thể, “âm tố” với tư cách là cái biểu hiện ngữ âm cụ thể. Chẳng hạn, với từ “mẹ” thì người Hà Nội và người Nam Định có thể phát âm khác nhau về nguyên âm (âm tố khác nhau), nhưng đằng sau sự khác biệt đó, có một âm vị chung, cho phép ta phân biệt mẹ≠mạ≠mệ≠mộ.
Tương tự, phụ âm đầu trong các từ “ca”, “kỳ”, “quê” khi phát âm có khác nhau đôi chút, nhưng trong cả ba trường hợp, xét ở phương diện âm vị học, chúng đều là âm vị /k/, và đây là giả thuyết âm vị học được đa số các nhà ngôn ngữ học chấp nhận.
GS.TS Nguyễn Văn Hiệp – Viện trưởng Viện Ngôn ngữ học.
Có nhiều ý kiến cho rằng, cách đánh vần từ trước đến nay đã ổn định, người Việt học tiếng Việt đều đọc được tốt, không cần phải thay đổi, còn quan điểm giáo sư?
- Tạm bỏ qua những cách đánh vần đã có từ đầu thế kỉ hoặc giai đoạn ngay sau 1945 (gắn với phong trào bình dân học vụ, xóa nạn mù chữ), ta thấy cách dạy đánh vần trong TV1-CNGD không khác nhiều lắm so với cách đánh vần hiện nay, chủ yếu là dựa trên hệ thống âm vị mà con chữ biểu thị. Theo tôi, sự khác biệt quan trọng (mà mạng xã hội bàn rất nhiều trong những ngày qua), liên quan đến việc dạy đánh vần những từ có C, K, Q . Sự khác biệt này cho thấy điểm mạnh và điểm chưa được của TV1-CNGD.
Tôi cho rằng cách của TV1-CNGD là cách triệt để tuân theo phương pháp âm vị học. Cả 3 chữ cái này đều dùng để ghi âm vị /k/ trong tiếng Việt.
Trong khi đó, cách dạy phổ biến hiện nay của Tiếng Việt, lớp 1 đại trà (khác với TV1-CNGD) hướng dẫn học sinh, đối với từ “cá” phải đánh vần là “cờ-a-ca-sắc-cá”, đối với từ “kể” phải là “ca-ê-kê-hỏi-kể”, đối với từ “quê” phải là “quờ-ê-quê”. Cách dạy này không nhất quán: Vừa muốn dạy cách đọc từ (kết quả cuối cùng là học sinh phải đọc đúng âm mà các từ “cá”, “kể”, “quê” biểu thị), vừa muốn dạy tên con chữ, thay vì đọc âm là “cờ” thì Tiếng Việt, lớp 1 đại trà hướng dẫn học sinh đọc tên chữ cái là “ca” (K). (Đối với trường hợp Q, do Q luôn đi với U, TV1 đại trà xử lí “QU” như là âm vị riêng và hướng dẫn học sinh đọc là “quờ”).
Trong tiếng Việt, cũng như trong các thứ tiếng dùng hệ thống chữ viết ghi âm khác, việc dạy tên các con chữ của bảng chữ cái là rất cần thiết để có thể: ghi đúng tên người, địa danh (thường không có nghĩa, tức không có cái cơ sở giúp cho việc suy đoán nên viết như thế nào cho đúng) hay đọc các tên gọi được viết tắt. Ví dụ: Đài VOV (đài “vê ô vê”, chứ không phải đài “vờ ô vờ”), ngân hàng ADB (ngân hàng “a đê bê”, chứ không phải ngân hàng “a đờ bờ”).
Tuy nhiên, việc dạy tên con chữ khác với việc dạy đánh vần để đọc đúng âm do chữ biểu thị. Nhiệm vụ quan trọng nhất và cũng là nhiệm vụ hàng ngày mà chữ viết ghi âm thực hiện là mã hóa dưới dạng kí tự cái ý nghĩa của ngôn ngữ (trước hết là ý nghĩa của các từ trong kho từ vựng).
Nhưng ngoài nhiệm vụ ấy, các con chữ còn có thể dùng để gọi tên sự vật, thực hiện chức năng quy chiếu. Chẳng hạn, khi nói “Hôm nay họp ở Hội trường B” thì con chữ B (“bê”) cho biết sẽ họp ở Hội trường nào.
Xin cám ơn giáo sư.
(Còn tiếp)
LÊ THANH PHONG THỰC HIỆN
Theo laodong.vn
Tin mới nhất
Họp phụ huynh đầu năm: Bao giờ giáo viên được thoát kiếp “đòi nợ thuê”?
17:58:21 03/09/2018
Không chỉ phụ huynh sợ họp đầu năm, mà giáo viên cũng không mặn mà, vui vẻ gì với chuyện nhắc phụ huynh về các khoản thu. Có thầy cô ước ao: Bao giờ giáo viên được thoát kiếp “đòi nợ thuê”?
Thử nghiệm robot trông trẻ ở trường mầm non làm nhiều người thích thú
17:30:15 03/09/2018
Nhiều người hy vọng những chú robot này sẽ giúp giảm thiểu nạn bạo hành trẻ nhỏ ở các trường mầm non.
Dựng tóc gáy với đường lên cầu vượt sông của học sinh Phú Thọ
16:58:20 03/09/2018
Sập mố cầu từ tháng 7, đến nay, học sinh xã Văn Luông (Tân Sơn, Phú Thọ) phải leo thang dựng đứng lên cầu vượt sông đến lớp.
Họp phụ huynh đầu năm và ám ảnh chuyện nhắc đóng tiền
16:53:22 03/09/2018
Họp phụ huynh là ngày cha mẹ gặp gỡ giáo viên chủ nhiệm, cùng bàn bạc việc dạy con trẻ. Nhưng phụ huynh tâm sự, mỗi lần họp đầu năm học, họ lại ám ảnh chuyện đóng tiền.
Người dân Lai Châu kêu trời vì những khoản thu đầu năm học
16:50:00 03/09/2018
Người dân tại Phong Thổ, Lai Châu rất bức xúc khi nhiều học sinh dân tộc thiểu số phải gánh các khoản đóng góp sai quy định.
Bốn giai thoại ít biết về danh tướng giỏi ngoại ngữ nhất sử Việt
16:37:45 03/09/2018
Sinh thời, Trần Nhật Duật là người rất giỏi ngoại ngữ, biết nhiều thứ tiếng khác nhau, kể cả của các dân tộc thiểu số trong nước, lẫn tiếng của các nước láng giềng. Chính nhờ biệt tài này, ông đã lập được nhiều chiến công trên nhiều lĩn...
'Khuyết tật chỉ là sự bất tiện chứ không phải bất hạnh'
16:33:14 03/09/2018
Từ một cô học trò nhút nhát, mặc cảm với cơ thể khiếm khuyết, Phan Thị Rát trở thành thủ lĩnh hoạt động xã hội nhằm hỗ trợ cho những người yếu thế với phương châm 'khuyết tật chỉ là sự bất tiện chứ không phải là bất hạnh'.
Nhật Bản thắt chặt điều kiện visa với sinh viên
15:41:58 03/09/2018
Quy định mới nhằm ngăn cản sinh viên ngoại quốc mượn cớ học tiếng ở các trường Nhật ngữ để đến Nhật làm việc toàn thời gian.
Nghệ An di dời trường học bị ảnh hưởng do lũ
13:24:26 03/09/2018
Mặc dù đã đến cận ngày khai giảng nhưng Trường phổ thông dân tộc nội trú Con Cuông phải di dời tìm điểm mới, vì ngôi trường này đang bị ảnh hưởng bởi cơn lũ vừa qua, không thể đảm bảo an toàn cho việc dạy và học.
Tấm lòng thương trẻ khuyết tật của cô giáo xứ cù lao
12:58:53 03/09/2018
Không được đào tạo chuyên môn, chưa từng dạy trẻ khuyết tật, nhưng với tình yêu thương, tinh thần trách nhiệm cũng như sự đồng cảm với trẻ khuyết tật nên cô giáo Lý Thị Thanh Thúy (giáo viên Trường Tiểu học An T...
Cần cải tiến mô hình kiểm định chất lượng giáo dục để tránh tiêu cực
12:55:32 03/09/2018
"Hệ thống kiểm định chất lượng giáo dục VN còn một số bất cập về cấu trúc, về tính cân bằng trong hệ thống văn bản ĐBCL bên trong và bên ngoài, năng lực đội ngũ kiểm định viên, biện pháp chế tài kiểm định, cơ chế tài chính, cạnh tranh k...
Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra thực hiện quy định về đạo đức nhà giáo
12:52:40 03/09/2018
Năm học 2018 – 2019, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc tổ chức thực hiện quy định về đạo đức nhà giáo.
Học tiếng Anh: 10 phút nắm chắc cấu trúc, cách dùng thì hiện tại đơn
10:35:01 03/09/2018
Thì hiện tại đơn là một trong những thì cơ bản nhưng quan trọng nhất trong tiếng Anh mà bất kì người học nào cũng nên nắm chắc cách dùng và cấu trúc. Bài dưới đây sẽ chỉ mất 10 phút để giúp bạn nắm được cấu trúc, cách dùng để bắt tay và...
Đâu phải cứ học sinh dùng son là xấu!
10:30:37 03/09/2018
Ở nhà trường phổ thông, bản nội quy học sinh (HS) rất quan trọng. Nó cần thiết trong việc định hướng giáo dục và là cơ sở để xử lý HS nếu vi phạm. Thế nhưng nhìn vào thực tế áp dụng hiện nay, có khá nhiều chuyện để bàn.
Tuyển sinh lớp 10 TP.HCM năm 2019: Đề thi tăng cường thực tiễn và tích hợp kiến thức
10:27:00 03/09/2018
TP.HCM vẫn giữ nguyên hình thức và cấu trúc đề thi tuyển sinh lớp 10 như năm học trước. Trong đó, nội dung các câu hỏi tiếp tục theo định hướng tăng cường tính thực tiễn và tích hợp kiến thức.
Chùm ảnh chơi chữ Tiếng Anh đáng yêu nhất quả đất nhưng chỉ ai thực sự "mặn" mới hiểu được
09:53:27 03/09/2018
Chơi chữ trong Tiếng Việt đã thú vị lắm rồi, chơi chữ Tiếng Anh còn chứa nhiều ẩn dụ hàm ý sâu xa nữa mà không phải ai cũng thẩm thấu được.
800.000 phụ huynh phải bỏ ra số tiền gấp 10 để mua sách công nghệ giáo dục, không muốn học cũng phải mua!
09:36:33 03/09/2018
Chỉ riêng 800.000 học sinh đang được dạy thí điểm tài liệu 'Tiếng Việt lớp 1 - Công nghệ giáo dục', tiền mua sách qua một công ty của NXB Giáo dục Việt Nam đã lên đến 272 tỉ đồng.
Chủ tịch Hội đồng quốc gia thẩm định “sách giáo khoa lớp 1” của GS Hồ Ngọc Đại lên tiếng
09:26:53 03/09/2018
Phương pháp dạy học đánh vần theo tài liệu Tiếng Việt 1 - Công nghệ Giáo dục của Giáo sư Hồ Ngọc Đại đang gây tranh cãi những ngày qua về phân biệt âm /k/ (cờ) và chữ "k" (ca), "q" (cu),...
Mong các hiệu trưởng đừng tổ chức lớp chọn
08:23:28 03/09/2018
Việc tổ chức lớp chọn trong trường tạo ra sự bất công giữa học sinh và giữa các thầy cô, kéo lùi thành tích học tập của cả trường.
Thành tích học tập đáng ngưỡng mộ của nhà tân vô địch Olympia 2018
06:31:20 03/09/2018
Tân vô địch Đường lên đỉnh Olympia năm thứ 18 Nguyễn Hoàng Cường có tính cách rụt rè nhưng lại là một “thanh niên bác học”, có rất nhiều thành tích trong học tập và yêu thích nghiên cứu, tìm tòi.
Đại học Anh quốc phát huy hiệu đến tránh nhầm lẫn giới tính của các tân sinh viên
06:26:56 03/09/2018
Hội đồng Sinh viên Đại học Edinburgh (Vương quốc Anh) mới đây đã phát những chiếc huy hiệu đặc biệt cho các tân sinh viên trước thềm học kỳ mới nhằm tránh tình trạng nhầm lẫn giới tính.
Hà Nội: Có thể tăng giáo viên để giảm áp lực sĩ số
06:23:34 03/09/2018
Theo lãnh đạo Sở GD&ĐT Hà Nội tại buổi giao ban Thành ủy mới đây, ở một số nơi của Hà Nội, sĩ số lớp học cao là việc bất khả kháng. Với những lớp sĩ số học sinh quá cao, sẽ bố trí tăng thêm giáo viên quản lý, không để tình trạng 1 giáo ...
Quản Bạ - Hà Giang: Sự cô đơn "lạnh người" của cô giáo cắm bản giữa đại ngàn
06:18:48 03/09/2018
“Nhất là khi đêm về, xung quanh chỉ toàn một màu đen đặc của đêm tối. Thêm tiếng hú của những con thú từ bốn bề mênh mông núi rừng đua nhau vọng lại. Chỉ có cách trùm chăn kín đầu ngủ cho quên bớt hoảng sợ”, cô giáo cắm bản Lưu Thị Hằng...
Vùng lũ Sơn La: Giáo viên không nghỉ lễ, tập trung dọn dẹp trường lớp đón năm học mới
20:25:06 02/09/2018
Lớp học bị sạt lở, sân trường ngập trong bùn đất, trang thiết bị dạy và học hư hỏng là thực tế tại nhiều trường học ở Sơn La nơi tâm lũ đi qua.
Phụ huynh nhiều nỗi lo trước thềm năm học mới
20:20:59 02/09/2018
Chỉ còn vài ngày nữa, học sinh cả nước sẽ chính thức khai giảng năm học mới 2018 - 2019. Những lo lắng, băn khoăn về chuyện học của con luôn thường trực trong các phụ huynh, đặc biệt giữa bối cảnh giáo dục đang tiếp tục có nhiều đổi mới...
Số học sinh Nhật nghiện internet tăng chóng mặt
19:28:16 02/09/2018
Tình trạng lạm dụng internet đang gia tăng trong giới trẻ Nhật, trong đó nữ sinh dễ bị nghiện hơn.
'Chat' nhanh với tân vô địch Đường lên đỉnh Olympia 2018
19:20:18 02/09/2018
Nguyễn Hoàng Cường (Trường THPT Hòn Gai, Quảng Ninh) đã có màn lội ngược dòng xuất sắc trong chung kết năm Đường lên đỉnh Olympia 2018, qua đó giành vòng nguyệt quế danh giá cùng phần thưởng là 35.000 USD để phục vụ cho việc du học.
Sinh viên Mỹ hứng thú học về blockchain
19:14:13 02/09/2018
18% sinh viên Mỹ cho biết họ sở hữu (hoặc từng sở hữu) bitcoin hay một số đồng mã hóa khác. Cùng lúc, nhiều trường đại học hàng đầu nước này cũng mở không ít khóa học về tiền mã hóa và blockchain.
Trao tiền hỗ trợ cho tân sinh viên nghèo vượt khó tại Hưng Nguyên
19:10:10 02/09/2018
Ngày 2/9, tại xã Hưng Đạo, huyện Hưng Nguyên, chị Đoàn Thị Lưu, Việt kiều sinh sống tại CHLB Đức đã trao tiền hỗ trợ tiếp sức đến trường cho em Nguyễn Công Anh, tân sinh viên Trường Đại học Vinh có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn.
Sẽ có Điều lệ trường cao đẳng sư phạm và trung cấp sư phạm
19:07:21 02/09/2018
Bộ GD&ĐT ban hành dự thảo Điều lệ trường cao đẳng sư phạm và trung cấp sư phạm.
Trả lời thuyết phục ở phần thi Về đích giúp “Cường google” vô địch Olympia 18
18:33:36 02/09/2018
Nguyễn Hoàng Cường, biệt danh "Cường google" (trường THPT Hòn Gai, Quảng Ninh) là thí sinh duy nhất đã trả lời đúng cả ba câu hỏi trong phần thi Về đích, nhờ đó giành chức vô địch Đường lên đỉnh Olympia 2018.
Ngạc nhiên cụ bà bán nước 74 tuổi nói được 11 thứ tiếng
18:14:07 02/09/2018
Một cụ bà bán nước 74 tuổi ở Quế Lâm, khu tự trị dân tộc Choang, Quảng Tây, Trung Quốc đã khiến nhiều người ngạc nhiên khi có thể trò chuyện bằng 11 ngoại ngữ (Anh, Pháp, Nga, Hàn Quốc, Đức, Ý, Thụy Sĩ, Tây Ban Nha...). Theo truyền thôn...
Thanh Hóa: Trường THCS Thành Mỹ “cắt xén” tiền trợ cấp bán trú của học sinh nghèo suốt nhiều năm
18:09:38 02/09/2018
Trong những năm học từ 2013 – 2014 đến nay, ngay sau khi nhận được tiền hỗ trợ cho học sinh bán trú theo Nghị định 116/2016/NĐ-CP, trường THCS Thành Mỹ đều tự ý “xin lại” khoảng 25% khoản tiền này khiến nhiều phụ huynh học sinh vô cùng ...
Tranh luận bỏ đại học vì nghèo có phải hèn không?
17:26:01 02/09/2018
Cộng đồng mạng tranh luận về chủ đề sinh viên và khả năng tự lập sau câu chuyện anh em song sinh ở Nghệ An định bỏ đại học vì hoàn cảnh nghèo khó.
Đại học Mỹ cấm thầy trò yêu nhau
17:22:08 02/09/2018
Đại học Syracuse ở New York, Mỹ, mới đây thông báo cấm giảng viên trường hẹn hò với sinh viên. Câu chuyện này một lần nữa gây tranh luận về mối quan hệ thầy - trò.
Thanh Hóa: Lũ rút, bùn đất phủ kín nhiều trường học, bộ đội giúp giáo viên dọn dẹp
17:01:52 02/09/2018
Sau lũ, nhiều trường, điểm trường ở Thanh Hóa ngập trong bùn đất, trong khi ngày khai giảng năm học mới đang cận kề. Phòng lớp học bị sạt lở, bùn đất tràn ngập, trang thiết bị hư hỏng khiến thầy và trò tại nhiều trường học gặp không ít ...
Học tin học Excel: Thao thác với bảng tính trong "nháy mắt"
16:56:54 02/09/2018
Tiếp theo video mở đầu về chương trình học Excel online, hôm nay chúng ta sẽ đến với video bài giảng làm quen với bảng tính còn gọi là Sheets trong Excel.
Tân đại sứ Anh tại Việt Nam chia sẻ quá trình học tập trọn đời
16:53:30 02/09/2018
Ngoài 20 tuổi, ông Gareth Ward học tiếng Nga, đến 30 tuổi lại học tiếng Trung và nay ngoài 40 tuổi học tiếng Việt.
Hải Phòng chi 940 triệu thưởng 94 học sinh, sinh viên tiêu biểu
16:50:20 02/09/2018
Biểu dương thành tích học tập trong năm học 2017-2018 của 94 học sinh, sinh viên tiêu biểu, Hải Phòng thưởng mỗi em 10 triệu đồng.
Tiếng Anh trẻ em: Gọi đồ chơi này là gì nhỉ?
16:43:55 02/09/2018
Các bé đã biết những đồ chơi quen thuộc trong tủ nhà mình gọi là gì trong tiếng Anh chưa? Video này sẽ giúp bé học tiếng Anh chủ đề Đồ chơi theo một cách thú vị, dễ hiểu, giúp bé nâng cao vốn từ vựng mỗi ngày.
Hơn 900 vị trí tuyển dụng cho sinh viên Trung cấp Bách khoa Sài Gòn
13:22:27 02/09/2018
Các bạn trẻ có cơ hội chọn làm việc ở các công ty trong nước hay nước ngoài với đa dạng ngành nghề, vị trí tại ngày hội việc làm.
Khu công viên giữa làng đại học ở TP HCM
13:19:32 02/09/2018
Nơi vui chơi, ăn uống, đọc sách, giải trí sẽ được bố trí bên cạnh hồ Đá trong Khu đô thị Đại học Quốc gia TP HCM.
Trong trường tư thục, tài sản của nhà đầu tư nên được xác định thế nào?
11:31:26 02/09/2018
Bà Nguyễn Kim Dung – Trường Đại học Anh Quốc đề xuất, nhà đầu tư phải thành lập một pháp nhân để nhà nước quản lý số vốn của nhà đầu tư.
Thầy trò chung tay lập tủ sách hiếu học dành tặng trẻ em vùng cao
11:28:05 02/09/2018
Ngoài việc quyên góp hơn 300 đầu sách giáo khoa và truyện tranh, thầy trò trường Đông Á còn tặng nhiều phần quà cho các học sinh nghèo trước thềm năm học mới.
