Cuộc sống hiện nay gây quá nhiều áp lực cho con người. Buổi sáng mở mắt ra là không biết bao nhiêu căng thẳng bao trùm. Sống trong trạng thái “stress” như vậy, chúng ta sẽ đánh mất chất lượng cuộc sống và bệnh tật không sớm thì muộn sẽ ùa về, tấn công cơ thể của chúng ta, đôi khi rất tàn bạo, không lường trước được!
Cuộc sống hiện nay gây quá nhiều áp lực cho con người. Nguồn: internet
Các chuyên gia phân ra làm ba loại stress. Stress tốt (good stress), stress chịu được (tolerable stress) và stress xấu (toxic stress). Trong bài viết này chúng tôi chỉ nêu lên cơ chế tổng quát của stress gây hại cho cơ thể (toxic stress); những bài viết tiếp theo sẽ nói về hai dạng stress kia, cùng các chứng bệnh liên quan, cũng như cách phòng tránh và điều trị.
Chúng ta có thể hiểu cơ chế của stress theo một ví dụ kinh điển sau đây:
Trong quá khứ, khi gặp một con hổ dữ, ai cũng rất sợ hãi vì đứng trước vấn đề sinh tử, phải quyết định bỏ chạy hay tấn công con hổ (fight or flight response). Bất cứ chọn quyết định nào cơ thể cũng phải tiết các nội tiết tố đặc biệt, kích thích toàn bộ cơ thể tạo ra năng lượng cao đến cực điểm cho các hoạt động chống lại stress: hệ thần kinh tự động sẽ tăng cường hoạt động làm hơi thở nhanh và nông để tăng cường lượng oxy cho cơ thể. Các nội tiết tố của tuyến thượng thận như Cortisol được tiết ra sẽ giúp chuyển hóa lượng glycogen dự trữ trong gan thành glucose và chuyển vào máu để tăng thêm năng lượng hoạt động cho toàn bộ cơ quan tạng phủ; Adrenalin và Noradrenalin cũng được tiết ra để tăng cường nhịp tim, tăng huyết áp nhằm mục đích đưa thật nhiều máu đến hệ cân cơ. Hiện tượng co mạch, giảm lượng máu đến cơ quan tiêu hóa nhằm mục đích dồn thêm máu cho não và hệ cân cơ. Nhiều loại nội tiết tố tham gia kháng stress phức tạp khác nữa được tiết ra, đặc biệt từ hệ thống trục dưới đồi – tuyến yên – tuyến thượng thận. Tất cả các hoạt động này của cơ thể nhằm một mục đích duy nhất để sống sót trước con hổ dữ.
Có hai trường hợp xảy ra: (1) người đó bị con hổ ăn thịt, chuyện sẽ chấm dứt tại đây không còn gì để bàn cãi; (2) người đó đánh thắng con hổ hoặc bỏ chạy và thoát được sự tấn công của con hổ. Trong trường hợp sau, tất cả năng lượng mà cơ thể đã chuẩn bị chống lại stress nói trên được sử dụng hết. Các nội tiết tố chống stress đã tiết ra, được sử dụng và trung hòa hoàn toàn; hoạt động của tất cả cơ quan tạng phủ trở về lại trạng thái bình thường. Người ấy sau khi thoát chết sẽ có cảm giác bình an, thư thái vì căng thẳng đã được giải tỏa.
Bối cảnh nêu trên là một stress gây sợ hãi khủng khiếp, nhưng khởi đầu và kết thúc trọn vẹn, nếu cá nhân ấy còn sống. Cuộc sống hiện nay chúng ta không gặp hổ dữ, nhưng lại thường gặp những tác nhân gây stress khác. Ví dụ trong gia đình, vợ chồng không tin tưởng, nghi kỵ lẫn nhau, áp lực về kinh tế, con cái, bà con nội-ngoại… Trong cơ quan, ông (bà) sếp khó tính, độc đoán; bạn đồng nghiệp xấu, cạnh tranh, ganh tỵ lẫn nhau; áp lực công việc cao… Ngoài xã hội thì áp lực về học hành, địa vị, chức tước; áp lực phải có nhiều tiền, phải giàu sang cho bằng người ta…
Nhiều và còn nhiều nữa những áp lực trong cuộc sống, không thể kể hết. Chúng có thể là những stress với cường độ dữ dội (con hổ vô hình) hay trung bình hoặc nhẹ. Tuy nhiên, những stress dạng này chúng ta không thể giải quyết nhanh gọn, rốt ráo được, mà chúng kéo dài ngày này qua ngày khác, tháng này qua tháng khác, năm nay qua năm khác. Thậm chí có những stress kéo dài đến hàng chục năm, đôi khi đến tận cuối đời cũng không giải quyết được.
Phải nhớ rằng khi chạm trán với những stress như trên, tùy mức độ và thời gian, trong cơ thể của chúng ta cũng lặp lại những phản ứng kháng stress như đã nói phần đầu. Có nghĩa là các nội tiết tố kháng stress sẽ tiết ra để chuẩn bị cho chúng ta “bỏ chạy hay chiến đấu chống lại” stress.
Nhưng than ôi, thực tế hiện nay làm sao chúng ta bỏ chạy dễ dàng trước một ông (bà) chủ xấu, một số bạn đồng nghiệp xấu, khi chúng ta đang có công việc và đồng lương ổn định. Đâu có dễ dàng gì bỏ chạy trước người vợ (chồng) không thích hợp, không còn yêu thương nữa, khi đã có con cái và những mối liên hệ nhất định. Cũng không thể rời bỏ được áp lực phải học hành cho giỏi, có danh vọng, địa vị, phải kiếm tiền, phải giàu có. Mặt khác cũng không thể chiến đấu để tiêu diệt đối tượng gây stress (như giết con hổ dữ).
Do đó, đây là những stress kéo dài, vì không thể giải quyết được rốt ráo; cho nên những nội tiết tố kháng stress này bị tích tụ lại qua nhiều ngày tháng và gây tác hại cho cơ thể. Đến một lúc nào đó, những bệnh lý sau đây sẽ dần dần xuất hiện:
Đầu tiên là trạng thái căng thẳng thường xuyên (stressful state) với nhiều triệu chứng về tinh thần và thể chất. Tiếp theo là bối cảnh của trầm cảm: mất ngủ, ngủ có ác mộng, lo âu, sợ hãi, bứt rứt, vật vã, chán chường, mệt mỏi, không ham muốn gì nữa. Tiêu hóa bị rối loạn, ăn không thấy ngon, chán ăn, viêm loét dạ dày – tá tràng. Bệnh tim mạch: nhịp tim nhanh, loạn nhịp tim, cao huyết áp và bệnh mạch vành xuất hiện. Hô hấp cũng bị ảnh hưởng, thở nhanh nông, có cảm giác tức ngực, hụt hơi, thiếu khí thở. Rối loạn về chuyển hóa làm tăng đường huyết gây đái tháo đường, tăng mỡ máu, tăng acid uric, tăng cân gây béo phì. Các khớp thường bị viêm đau, thoái hóa các khớp. Các bệnh lý về tâm thần kinh dần xuất hiện vì stress sẽ tác động lên ba vùng rất quan trọng của não đó là vùng hồi hải mã (hippocampus), hạch hạnh nhân (amygdala) và thùy trán trước của vỏ não (prefontal cortex), gây những rối loạn về trí nhớ, cảm xúc và các hoạt động tinh thần. Đời sống tình dục cũng nhạt nhòa đi do giảm ham muốn và rối loạn cương dương. Hệ miễn dịch suy giảm nên hay bị cảm cúm, các bệnh lây nhiễm và ung thư cũng có thể xuất hiện. Lão hóa sớm cũng là một nỗi lo âu rất lớn, đặc biệt ở phụ nữ.
Tóm lại, những nội tiết tố hữu ích giúp cơ thể kháng stress, nhưng khi không sử dụng hết, chúng tích tụ lại và tấn công cơ thể của chính chúng ta. Chúng gặm nhấm, bào mòn dần dần các cơ quan tạng phủ, hủy hoại luôn khả năng hưởng thụ cuộc sống lung linh, sinh động, tuyệt vời này mà ta chẳng hay.
Vấn đề đặt ra là phải trầm tư, nhìn lại cơ thể chúng ta hàng ngày, để nhận biết và đánh giá một cách chính xác rằng mình đang vượt qua các stress trong cuộc sống một cách dễ dàng hay đang rơi vào trong vòng xoáy của stress mà chỉnh sửa cách sống cho phù hợp.
Theo tapchitaichinh.vn
Tin mới nhất
Những ca phẫu thuật thành công kỳ diệu của bác sĩ Việt
19:48:46 27/09/2018
Với sự tiến bộ của y học và lòng yêu nghề, tận tâm với người bệnh, các bác sĩ Việt đã thực hiện nhiều ca mổ thành công ngoài sức tưởng tượng, trong đó có những ca phẫu thuật hy hữu trên thế giới.
Khoa học chứng minh: Ảo tưởng người khác yêu mình cũng là một hội chứng tâm thần
19:41:40 27/09/2018
Nghĩ người khác đang yêu mình thường được cư dân mạng gọi là “ảo tưởng sức mạnh” nhưng khoa học lại chỉ ra rằng đó là một hội chứng tâm thần hẳn hoi. Dù là một căn bệnh hiếm gặp nhưng hậu quả của nó gây ra không thể coi thường.
Khi nào tê nhức chân tay là bệnh lý?
10:46:15 27/09/2018
Tê nhức chân tay là chứng bệnh khá phổ biến ở nhiều lứa tuổi và nghề nghiệp khác nhau nhưng thường gặp ở người cao tuổi.
TPHCM: “Ngộp, te tua, tơi tả” vì… bệnh tay chân miệng
10:39:52 27/09/2018
Số ca mắc tay chân miệng nhập viện tăng dồn dập, bệnh nặng ngày càng nhiều khiến các bác sĩ phải căng mình ứng cứu. Nguy cơ đại dịch tay chân miệng bùng phát như thời điểm năm 2011 đang đe dọa cộng đồng.
Chuyên gia cảnh báo về “chất nhờn ma quái” slime bán tràn lan trên mạng xã hội
10:37:02 27/09/2018
Hiện nay trên mạng xã hội xuất hiện một loại đồ chơi dưới hình dạng chất nhờn có tên gọi slime, được nhiều người tìm mua. Thậm chí nhiều hội nhóm, diễn đàn về chất này cũng tạo được sự quan tâm của nhiều người.
Cả nước hơn 30 nghìn ca mắc tay chân miệng, gia tăng mạnh tại TP Hồ Chí Minh
10:30:00 27/09/2018
Thống kê của Bộ Y tế từ đầu năm đến cuối tháng 8/2018, cả nước có hơn 30.000 ca bệnh tay chân miệng ghi nhận tại cả 63 tỉnh thành. Trong số đó có đến hơn nửa bệnh nhân (16.900 ca) mắc tay chân miệng phải nhập viện. Cùng với tay chân miệ...
Người mẹ đánh bại bệnh ung thư 2 lần sau khi chỉ còn 27% cơ hội sống - bí quyết của cô tưởng khó mà hóa ra lại rất dễ
10:16:06 27/09/2018
Emilee chào đời với căn bệnh ung thư mô liên kết từ khi còn là thai nhi trong bụng mẹ. Sau đó vào tháng 1 năm 2015, cô mới được chẩn đoán mắc ung thư buồng trứng giai đoạn 3C.
Chuyên gia ATVSTP "chỉ tận tay, day tận mặt" những thực phẩm có nguy cơ gây ung thư hàng đầu
10:05:51 27/09/2018
Chế độ ăn uống không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến ung thư. Nhưng bên cạnh đó còn có một số thực phẩm có nguy cơ gây ung thư hàng đầu mà nhiều người không hề hay biết.
7 món ăn nhìn thì ngon, ăn thì thích nhưng mẹ bầu cần tránh tuyệt đối nếu không muốn rước họa cho con
10:02:20 27/09/2018
Nếu mẹ bầu ăn những thực phẩm vào nhẹ thì gây co bóp tử cung dẫn đến đau bụng, khó chịu, nặng thì có thể khiến sảy thai hoặc dị tật bẩm sinh.
Lúc dạ dày đang trống rỗng thì tuyệt đối đừng làm những điều tại hại sau
08:38:29 27/09/2018
Nếu dạ dày của bạn đang không có gì thì bạn cần tránh mắc phải một số sai lầm dưới đây.
7 loại thuốc không nên uống trước khi vận động mạnh
08:07:04 27/09/2018
Thuốc cao huyết áp, cảm lạnh, hạ đường huyết... nếu uống trước khi vận động sẽ gây những ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe.
TPHCM: “Lười” sinh con, phụ nữ đua nhau… triệt sản
07:26:51 27/09/2018
Ngoài các biện pháp tránh thai thông thường, phụ nữ chuyển sang triệt sản ngày càng nhiều. Trong khi dân số đang chuyển sang giai đoạn già hóa, mức sinh thay thế ngày càng thấp việc phụ nữ “lười” sinh con tạo nhiều thách thức cho nguồn ...
Giá thuốc cao sẽ “ngăn chặn” người hút thuốc
07:23:44 27/09/2018
Bà Pamela Sumner Coffey, Phó chủ tịch Chương trình quốc tế, Tổ chức Hành động vì trẻ em không thuốc lá, Hoa Kỳ (TFK) cho rằng, giá thuốc lá cao sẽ khiến người hút thuốc lá bỏ thuốc hoặc giảm số lượng điếu hút, và ngăn chặn việc bắt đầu ...
Những lưu ý quan trọng để tăng đề kháng, phòng bệnh hiệu quả cho con
22:35:57 26/09/2018
Cha mẹ nào cũng lo lắng lúc con ốm đau, bệnh tật, nhất là giai đoạn chuyển mùa. Vì vậy, cha mẹ cần trang bị kiến thức để “phòng bệnh hơn chữa bệnh” cho con bằng cách tăng cường sức đề kháng, nâng cao hệ miễn dịch.
Trẻ nhập viện vì bệnh tay chân miệng tăng gấp 5 lần, bác sĩ gồng mình cấp cứu
22:23:55 26/09/2018
Tại TP HCM và các tỉnh phía Nam, trẻ nhập viện vì bệnh tay chân miệng tăng đột biến, gấp 5 lần so với những tháng trước đây. Các bác sĩ phải gồng mình cấp cứu cho các bệnh nhi.
Nên ăn hàu sống hay chín?
20:29:32 26/09/2018
Hàu là loại hải sản sống ở vùng ven biển dễ bị nhiễm ký sinh trùng, người dùng tốt nhất nên nấu chín khi sử dụng.
Cứ 5 giây thế giới có một em bé tử vong
20:17:52 26/09/2018
6,3 triệu trẻ em và thanh thiếu niên trên thế giới tử vong trong năm 2017, tập trung ở các nước châu Phi.
Lợi bất cập hại khi lạm dụng thức uống năng lượng
20:14:15 26/09/2018
Uống 2 lon nước năng lượng một ngày có thể bị chóng mặt, co giật, đột quỵ, tạo áp lực lên động mạch và tăng lượng đường trong máu.
Bé trai có bố mẹ tử vong trong vụ cháy gần viện Nhi thoát nguy kịch
20:11:08 26/09/2018
Bác sĩ đã kiểm soát tốt tình trạng nhiễm khuẩn của bé, song bé vẫn phải thở máy do có bệnh phổi mạn tính.
4 quốc gia dịch vụ y tế giá rẻ chất lượng cao
20:07:55 26/09/2018
Malaysia, Costa Rica, Colombia, Mexico được đánh giá là 4 quốc gia có dịch vụ chăm sóc tốt trên thế giới vượt cả Mỹ, Anh...
Sốt xuất huyết tái xuất hiện ở ổ dịch cũ tại Nghệ An
20:03:20 26/09/2018
20 ngày qua có 29 người dân huyện Diễn Châu mắc sốt xuất huyết.
9 lợi ích sức khỏe khi ăn vỏ cam
19:53:09 26/09/2018
Vỏ cam giúp ngăn ngừa ung thư, giảm cân, cải thiện tiêu hóa, tăng khả năng miễn dịch, trị hôi miệng, giảm viêm phế quản...
5 lưu ý về sức khỏe cho bé khi thời tiết giao mùa
17:46:24 26/09/2018
Giao mùa là thời điểm mà thời tiết và độ ẩm thay đổi thất thường tạo điều kiện thuận lợi cho các vi khuẩn có hại phát triển, gây bệnh và ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người đặc biệt là trẻ nhỏ.
2 người bị liệt đi lại được nhờ liệu pháp đột phá
17:43:33 26/09/2018
Khi Kelly Thomas nhận được cuộc điện thoại sẽ làm thay đổi cuộc đời mình, cô đã suýt gác máy. "Tôi cứ nghĩ đó là một cuộc gọi quảng cáo hay gì đó," Thomas nhớ lại.
Thiết bị mới có khả năng phát hiện vô sinh
17:22:49 26/09/2018
Hàng ngàn cặp vợ chồng vô sinh có thể được giúp đỡ để có con mà không cần đến phương pháp điều trị IVF mệt mỏi, nhờ một thiết bị nhỏ được phát triển bởi các nhà khoa học Anh.
Hóa chất ướp xác có trong khói thuốc lá
12:10:40 26/09/2018
Trong khói thuốc có chứa chất độc hóa học siêu độc tố mà chính chúng ta không thể tưởng tượng được đó là hóa chất tẩy bồn cầu và hóa chất ướp xác.
Thực hư thông tin trẻ nhiễm virus lạ nhập viện ồ ạt
11:38:30 26/09/2018
Những ngày gần đây rộ lên thông tin hàng loạt trẻ nhiễm virus lạ nhập viện khiến nhiều bậc phụ huynh hoang mang. Thực hư virus lạ này là virus gì và mức độ nguy hiểm thế nào?
Bệnh lây truyền qua đường tình dục có thể lây lan mà không cần 'sex'
11:30:39 26/09/2018
Dưới đây là hàng loạt cảnh báo bất ngờ cho những ai chưa biết về bệnh lây truyền qua đường tình dục (STD).
6 lời khuyên sống lành mạnh cho người làm ca đêm
11:23:37 26/09/2018
Những người hay làm việc ca đêm cần tham khảo thông tin bài viết này để biết cách cân bằng cuộc sống, sức khỏe.
Cứu sống chàng trai bị lưỡi dao đâm sâu 10 cm vào mặt
11:17:29 26/09/2018
Cây dao đâm vào mặt ở phần bên dưới mắt trái của bệnh nhân người Nam Phi. Dao bị gãy cán khiến lưỡi dài 10 cm lọt thỏm vào bên trong mặt nạn nhân. Lưỡi dao nằm ở đó suốt 4 ngày mới được phẫu thuật lấy ra.
Thời gian vàng để cứu người bị hóc dị vật là 3 phút
08:19:33 26/09/2018
Nếu không sơ cứu nhanh, kịp thời sẽ dẫn đến hiện tượng bệnh nhân bị thiếu dưỡng khí, dẫn đến có thể gây tổn thương não nghiêm trọng hoặc thậm chí tử vong do ngạt thở.
Cảnh báo nông dân, cảnh sát, nhân viên bán xăng... có nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt rất cao
08:11:29 26/09/2018
Theo các chuyên gia, đàn ông nếu làm một trong những nghề nghiệp được liệt kê dưới đây, có khả năng bị ung thư tuyến tiền liệt rất cao.
Nội soi dạ dày bệnh nhân, bác sĩ phát hiện, 'bắt sống' một con sán lá gan lớn
08:07:44 26/09/2018
Bệnh viện Việt Nam – Thụy Điển Uông Bí (Quảng Ninh) vừa nội soi gắp được 1 con sán lá gan lớn, trong dạ dày một bệnh nhân 38 tuổi.
Bốn dấu hiệu cho thấy con đang “lớn”
08:02:47 26/09/2018
Con đang lớn, đó là sự tăng trưởng về cân nặng và chiều cao trong một khoảng thời gian nhất định, mà nếu chịu khó quan sát bạn sẽ biết.
41.000 ca mắc sởi ở Châu Âu, Việt Nam phòng tránh thế nào?
07:58:25 26/09/2018
Riêng trong 6 tháng đầu năm tại các nước châu Âu đã ghi nhận hơn 41.000 trường hợp mắc sởi, cao hơn 70% so với cả năm 2017, trong đó có ít nhất 37 trường hợp tử vong.
Phát hiện khối u buồng trứng còn nguyên dù bác sĩ kết luận đã cắt bỏ
07:53:54 26/09/2018
Sau khi bác sĩ kết luận đã cắt bỏ khối u buồng trứng, nữ bệnh nhân ở Thanh Hóa về nhà vẫn thấy sức khỏe suy giảm. Khi đi khám lại, bà phát hiện khối u còn nguyên.
Ma túy tổng hợp đang giết người như thế nào?
07:25:37 26/09/2018
Tại các bệnh viện tâm thần, số lượng bệnh nhân với những biểu hiện quái lạ, khác thường gia tăng nhanh chóng. Điểm chung ở những bệnh nhân tâm thần này chính là họ là những con nghiện, bị lệ thuộc vào ma túy tổng hợp.
Bác sĩ hai bệnh viện hợp sức cứu sản phụ bị băng huyết sau sinh
18:29:54 25/09/2018
Sản phụ 35 tuổi băng huyết tại Bệnh viện Quận 9, được bác sĩ Nhân dân Gia Định đến hỗ trợ cứu sống.
Cụ ông 88 tuổi được thôi miên để phẫu thuật tim
18:24:54 25/09/2018
Nghe y tá trò chuyện về chủ đề ưa thích, cụ ông dần thiếp đi để bác sĩ tiến hành mổ tim mà không sử dụng thuốc mê.
30 ca tai biến nặng sau tiêm chủng nửa năm 2018
18:21:29 25/09/2018
6 tháng đầu năm có 4.114 trường hợp bị phản ứng thông thường và 30 ca tai biến nặng sau tiêm chủng trong đó 2 người tử vong.
