Cùng với sự ra đời của phương thức quản lý công mới vào cuối những năm 1970, đầu những năm 1980, quản lý giáo dục đại học (GDĐH) trên thế giới cũng chuyển dần từ mô hình nhà nước kiểm soát sang mô hình nhà nước giám sát.
Tự chủ ĐH trở thành chủ đề được thảo luận, trao đổi, tranh luận trong giới GDĐH cũng như trong các nhà hoạch định chính sách giáo dục từ đó đến nay. Tuy nhiên, đến nay vẫn có những cách hiểu khác nhau về tự chủ ĐH.
Ảnh minh họa/internet
“Hiểu thế nào là tự chủ đại học” là nội dung được TSKH Phạm Đỗ Nhật Tiến – nguyên trợ lý Bộ trưởng Bộ GD&ĐT – đóng góp trong diễn đàn “Tự chủ đại học – những vấn đề đặt ra”, nằm trong tham luận của ông về “Kinh nghiệm quốc tế và một số vấn đề đư do Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam tổ chức mới đây.
Tự chủ đại học là gì?
Tham luận của TSKH Phạm Đỗ Nhật Tiến đưa thông tin: Tháng 11/1997, Đại hội đồng UNESCO trong Bản khuyến nghị về vị thế giảng viên ĐH đã đưa ra định nghĩa sau:
“Tự chủ là mức độ tự quản mà cơ sở giáo dục ĐH cần có để ra quyết định hữu hiệu về công tác chuyên môn, các chuẩn mực, nhiệm vụ quản lý và các hoạt động liên quan, nhất quán với các hệ thống giải trình công, đặc biệt là giải trình về ngân sách nhà nước, về sự tôn trọng quyền tự do học thuật và quyền con người. Tuy nhiên, bản chất về quyền tự chủ nhà trường có thể thay đổi tùy theo loại hình nhà trường”.
Một năm sau, Hiệp hội quốc tế các ĐH (IAU) trong bản Tuyên bố về tự do học thuật, tự chủ ĐH và trách nhiệm xã hội, đã tiếp tục làm rõ như sau:
“Nguyên tắc về tự chủ ĐH có thể được hiểu là mức độ độc lập cần thiết đối với sự can thiệp bên ngoài mà trường ĐH cần có trong tổ chức và quản trị nội bộ, trong phân bổ nội bộ các nguồn lực tài chính và huy động thu nhập từ các nguồn ngoài ngân sách, trong tuyển dụng giảng viên, trong quy định các điều kiện học tập, và cuối cùng, trong việc tự do giảng dạy và nghiên cứu”.
Nói một cách ngắn gọn thì tự chủ ĐH là quyền tự do của nhà trường ĐH trong việc quyết định những công việc của chính mình; những công việc này hiện được quan tâm chủ yếu ở bốn lĩnh vực: học thuật, tài chính, tổ chức và nhân sự.
Tuy thế khảo sát năm 2003 của OECD cho thấy vẫn chưa có một quan niệm thống nhất về tự chủ ĐH (nội dung, phạm vi, mức độ) được chia sẻ giữa các quốc gia thuộc khối OECD cũng như giữa các hệ thống GDĐH. Điều này có liên quan trước hết đến nhận thức về tầm quan trọng của tự chủ ĐH.
Nhận thức, xử sự khác nhau đối với việc thực hiện quyền tự chủ ĐH
Tầm quan trọng này, theo tham luận của TSKH Phạm Đỗ Nhật Tiến, được làm rõ trong lý thuyết quản lý công mới. Theo đó, để nâng cao hiệu quả-chi phí trong các đơn vị công cần vận dụng cách quản lý của doanh nghiệp trên cơ sở phát huy quyền tự chủ của đơn vị.
Vì thế, ở các nước đi đầu trong quản lý công mới, quyền tự chủ ĐH được nhà nước giao cho nhà trường trên cơ sở niềm tin rằng nếu được tự chủ thì nhà trường sẽ thực hiện tốt hơn việc nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo.
Vì niềm tin này dựa chủ yếu vào lý luận quản lý hơn là bằng chứng tổng kết từ thực tiễn nên từng nước, tùy theo trình độ phát triển kinh tế, truyền thống văn hóa, chế độ chính trị và thể chế giáo dục, sẽ có những nhận thức khác nhau và xử sự khác nhau đối với việc thực hiện quyền tự chủ ĐH.
Lấy ví dụ về việc thực hiện tự chủ ĐH ở các nước Châu Âu. Khảo sát năm 2007-2008 của Hiệp hội ĐH Châu Âu (EUA) nhận định: “Mặc dù khảo sát cho thấy một xu thế chung trong toàn Châu Âu về việc tăng tự chủ ĐH, nhưng vẫn còn một số lớn nước chưa trao được là bao quyền tự chủ cho các ĐH của mình, vì vậy hạn chế kết quả thực hiện của nhà trường.
Cũng có một số trường hợp, quyền tự chủ đã được trao nay lại bị xiết lại. Cũng phổ biến là khoảng cách giữa tự chủ trên văn bản với mức độ thực tế để ĐH có thể hành động với sự độc lập nào đó″.
Mới đây nhất, trên cơ sở đánh giá và xếp hạng tự chủ ĐH trong phạm vi 29 hệ thống GDĐH Châu Âu năm 2016, EUA nhận định: “Không có xu thế tự nhiên hướng tới việc tăng quyền tự chủ ĐH trong toàn Châu Âu.
Việc đánh giá cho thấy phần nào tính phức tạp của vấn đề bắt nguồn từ các đặc trưng và cấu trúc của từng hệ thống GDĐH và liên quan đến một số khía cạnh khác, chẳng hạn sự sẵn sàng của nguồn lực.
Quyền tự chủ ĐH chỉ được tăng cường khi có sự cam kết liên tục và đối thoại tích cực giữa ngành GDĐH với các cơ quan công quyền”.
Như thế, có thể thấy, dù rằng xu thế chung là hướng tới phát huy quyền tự chủ đại học, nhưng từ nhận thức đến các quy định pháp lý về tự chủ ĐH, có sự khác biệt đáng kể từ nước này sang nước khác và từ lĩnh vực tự chủ này sang lĩnh vực tự chủ khác.
Hải Bình (ghi)
Theo giaoducthoidai
Tin mới nhất
Áp lực mang tên 'con của giáo viên'
20:11:07 04/10/2018
Nhiều bạn trẻ cho biết họ bị ám ảnh một thời gian dài khi được nhớ đến bằng 4 từ ‘con của giáo viên’.
Trường học cấm sinh viên vỗ tay
20:06:35 04/10/2018
Hội sinh viên Đại học Manchester (Anh) cấm hành động vỗ tay trong các sự kiện tập thể do lo ngại gây ảnh hưởng đến sinh viên bị những chứng bệnh về tâm lý.
Trường Phan - Nơi sở hữu khuôn viên thơ mộng như phim Hàn và có hàng loạt nhân tài lừng danh thế hệ mới
20:01:26 04/10/2018
Trường THPT Chuyên Phan Bội Châu, Nghệ An không hổ danh là ngôi trường của vùng đất Nghệ khi sở hữu rất nhiều cái tên lừng danh là nhân tài của thế hệ mới. Ngoài lịch sử lâu đời và thành tích lẫy lừng ra thì đây cũng là một ngôi trường ...
Người trẻ thời nay quá ích kỷ?
19:42:36 04/10/2018
Chỉ biết nghĩ đến bản thân mình; Không quan tâm lợi ích của số đông; Sống ích kỷ, vô tâm… Đó là những nhận xét tiêu cực về giới trẻ hôm nay. Sự thật như thế nào?
Sinh viên tài năng phải công bố công trình khoa học trước tốt nghiệp
17:23:02 04/10/2018
ĐH Quốc gia TP.HCM vừa thông qua đề án đào tạo cử nhân, kỹ sư tài năng giai đoạn mới 2018 - 2022. Điểm mới đáng lưu ý là những quy định bắt buộc người học về năng lực nghiên cứu, ngoại ngữ và hoạt động ngoại khóa.
Ấm ức sách giáo khoa
17:19:13 04/10/2018
Tôi chính thức qua thời đi học đã ngót 50 năm rồi, cũng từng ấy năm tôi không còn dính dáng gì tới sách giáo khoa nữa, thì cớ gì mà 'ấm ức'?
Học sinh, giáo viên khóc nức nở chia tay thầy hiệu trưởng
17:12:38 04/10/2018
Trên sân trường ướt đẫm nước mưa, hàng trăm giáo viên và học sinh Trường THPT Chuyên Trần Đại Nghĩa (TP.HCM) lặng lẽ gạt nước mắt khi nhìn bóng thầy hiệu trưởng xa dần.
Đầu tư vào giáo dục: Tiềm năng nhiều, cơ hội lớn
17:06:05 04/10/2018
Hoạt động đầu tư vào lĩnh vực giáo dục của Việt Nam thời gian qua đã diễn ra khá sôi động với sự tham gia của nhiều nhà đầu tư nước ngoài. Xu hướng này được dự báo sẽ vẫn tiếp diễn trong thời gian tới do ngày càng có nhiều người Việt có...
“Mọc” thêm những quy định mới để làm gì?
17:02:35 04/10/2018
Chia sẻ với Báo TG&VN, TS. Vũ Thu Hương (nguyên giảng viên Đại học Sư Phạm Hà Nội) cho rằng, các nhà quản lý giáo dục cần phải làm sao để các nhà giáo có tâm và có tài chứ không phải quản họ như những con robot trong nhà máy...
Bài học về ngộ độc học đường ở Bắc Ninh
16:55:26 04/10/2018
Mới đây tại Trường Tiểu học Ninh Xá (TP. Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh) đã xảy ra sự cố an toàn thực phẩm khiến hàng chục HS phải nhập viện để được theo dõi sức khỏe, khám và sàng lọc.
Bất ngờ sứ mệnh du học sinh Trung Quốc phải làm tại Mỹ?
16:51:24 04/10/2018
Tờ scmp cho biết, số lượng đông sinh viên Trung Quốc tại Mỹ ngày nay nên ý thức rằng, mọi hành vi và biểu hiện của họ tác động đến nhận thức người Mỹ về Trung Quốc.
Cứ tưởng chỉ có ở miền núi Việt Nam học sinh mới phải chui túi nilon vượt suối nào ngờ có nơi giáo viên còn thả trôi theo dòng nước đến trường
16:47:03 04/10/2018
Đây là những gì đang diễn ra hàng ngày đối với giáo viên một ngôi trường ở Libacao, khu vực Aklan, Philippines. Các giáo viên ở đây cho biết, nước chảy rất mạnh dù là ngày mưa hay nắng. Ở khu vực này không hề có một cây cầu. Muốn tới tr...
Khánh Hòa trị bệnh thành tích hội thi giáo viên chủ nhiệm giỏi
16:41:54 04/10/2018
Bà Hoàng Thị Lý, PGĐ Phụ trách Sở GD&ĐT Khánh Hòa cho biết, Sở GD&ĐT vừa ban hành văn bản điều chỉnh lại nội dung hướng dẫn tổ chức Hội thi giáo viên chủ nhiệm giỏi cấp huyện, thị xã, thành phố năm học 2018-2019.
So sánh bữa trưa học đường ở các nước
15:28:47 04/10/2018
Học sinh Hàn Quốc ăn cơm gạo tím than với thịt bò nướng, canh, kim chi và củ cải. Bữa trưa ở trường học Mexico gồm bánh torta truyền thống.
Học sinh Sài Gòn được nghỉ Tết 16 ngày
15:24:49 04/10/2018
Hơn 1,6 triệu học sinh được nghỉ Tết Kỷ Hợi từ 23 tháng Chạp, sớm hơn mọi năm và đi học ngày Mùng 7 tháng Giêng.
Học tin học Excel: Tìm hiểu nhóm hàm thống kê cực phổ biến
15:19:53 04/10/2018
Video giới thiệu về nhóm hàm thống kê trong excel thường được sử dụng phổ biến trong báo cáo: hàm Countif, hàm Countifs, hàm Sumif, hàm Sumifs,...
Cảm xúc mạnh từ những buổi họp phụ huynh "yêu thương át tiền bạc"
15:11:55 04/10/2018
Thay cho những buổi họp phụ huynh đầy ám ảnh, chán ngán đối với cha mẹ học sinh, nhiều trường học, giáo viên đã chủ động thay đổi hoặc sáng tạo "dùng tình át tiền" trong buổi họp phụ huynh, tạo sự gắn kết giữa gia đình - nhà trường thực...
TPHCM: Trường THPT chuyên Trần Đại Nghĩa có hiệu trưởng mới
15:07:08 04/10/2018
Trường THPT chuyên Trần Đại Nghĩa vừa có hiệu trưởng mới bắt đầu từ ngày 1/10/2018. Đây là ngôi trường duy nhất ở TPHCM được tổ chức khảo sát đầu vào lớp 6.
'Lương giáo viên không đủ sống lấy đâu nộp phạt đến 30 triệu đồng?'
12:59:54 04/10/2018
Thầy Trần Mạnh Tùng, giáo viên Toán trường THPT Lương Thế Vinh, Hà Nội, cho rằng các quy định hiện nay đã đầy đủ và chi tiết về mức xử lý khi giáo viên xúc phạm học sinh.
Học tiếng Nhật: 10 phút chinh phục kanji qua bộ thủ chữ Nhân
11:01:56 04/10/2018
Bộ thủ chữ Nhân (人) là một trong những bộ phổ biến và cơ bản nhất trong tiếng Nhật, có ý nghĩa chủ yếu liên quan đến con người. Hãy cùng khám phá qua video dưới đây nhé !
Phụ huynh ở Mỹ bất ngờ khi học sinh Việt phải mua sách giáo khoa hàng năm
10:56:15 04/10/2018
Anh Alan Lê (48 tuổi, bang Mississippi, Mỹ) không phải mất tiền để mua sách cho hai con học ở trường tiểu học và THPT.
Nữ giám đốc Nhật Bản chia sẻ về phát triển giáo dục bền vững tại Việt Nam
10:48:24 04/10/2018
Với những đóng góp và thành tích nổi bật trong suốt hơn 8 năm qua, trung tâm vui chơi khoa học công nghệ cao Panasonic Risupia do tập đoàn Panasonic xây dựng tại Hà Nội vừa được Bộ GD&ĐT trao tặng Bằng khen Bộ trưởng. Bà Yoshiko Hamazak...
Thanh Hóa: Nỗ lực sắp xếp trường lẻ ở vùng cao xứ Thanh
10:43:47 04/10/2018
Vài năm trở lại đây, huyện miền núi Quan Sơn (Thanh Hóa) đã sắp xếp được hàng chục điểm trường lẻ đưa về trường chính. Nhiều phụ huynh ở đây vô cùng phấn khởi vì dù con đi học xa hơn một chút nhưng chất lượng giáo dục được nâng cao rõ r...
"Cuộc đời tôi thay đổi hoàn toàn sau khi du học" - Chia sẻ của 1 sinh viên Mỹ khiến ai cũng muốn xách balo lên và đi
09:57:15 04/10/2018
Những chia sẻ của một du học sinh người Mỹ tại Đức về những trải nghiệm tuyệt vời trong quãng thời gian du học cũng như những thay đổi tích cực mà cuộc sống du học đã mang đến cho cô.
1.482 tỷ đồng để học sinh TP.HCM uống sữa trong 2 năm
09:29:00 04/10/2018
TP.HCM dự kiến kinh phí cho chương trình sữa học đường là 1.482 tỷ đồng trong 2 năm. Trong đó, ngân sách thành phố hỗ trợ 30%, doanh nghiệp cung cấp sữa hỗ trợ 20%, còn lại phụ huynh học sinh phải đóng góp 50%.
Điều đặc biệt bất ngờ về nữ tiến sĩ giành giải Nobel Vật lý
09:21:29 04/10/2018
Một trong 3 chủ nhân của giải Nobel Vật lý năm nay là nữ tiến sĩ Donna Strickland người Canada. Bà là người phụ nữ đầu tiên trong 55 năm qua giành giải thưởng danh giá này và là người thứ 3 từng đoạt giải Nobel Vật lý kể từ khi các giải...
Giáo dục thay đổi thế nào trong cách mạng công nghiệp 4.0?
09:06:30 04/10/2018
Trí tuệ nhân tạo sẽ giúp thông tin học tập được tổng hợp, phân tích và đưa ra các gợi ý hữu ích cho người học và người dạy.
Gia Lai: Thầy giáo mắc bệnh hiểm nghèo mang cả “gia tài” đi xây bếp ăn cho học sinh vùng cao
09:02:02 04/10/2018
Dù đang mắc chứng bệnh nan y nhưng thầy hiệu trưởng Trần Đăng Khoa vẫn kiên trì “bám trường, bám lớp”, đồng hành cùng giáo dục vùng khó hàng chục năm nay. Đặc biệt hơn, hoàn cảnh khó khăn nhưng thầy Khoa vẫn mang cả gia tài hơn 100 triệ...
Lý do không ngờ khiến 800 học sinh một trường ở Mỹ được nghỉ học cả tháng trời
08:44:01 04/10/2018
Vừa mở cửa trở lại không lâu sau khi phải đóng cửa tạm thời do bị lũ chuột hoành hành, trường THPT Kirby (bang Tennessee, Mỹ) lại tiếp tục phải đóng cửa vì xác chuột chết do đánh bả quá nhiều tạo ra mùi hôi nồng nặc bao phủ khắp các lớp...
Dự thảo Luật Giáo dục “bỏ rơi” người khuyết tật?
08:39:14 04/10/2018
Tại hội thảo “Tham vấn góp ý cho Dự thảo Luật Giáo dục sửa đổi”, do Hiệp hội Vì giáo dục cho mọi người Việt Nam tổ chức ngày 3/10, một số đại biểu cho rằng, cần bổ sung một số điều, đặc biệt dành cho đối tượng học tập là người khuyết tậ...
Nguồn cảm hứng cho nữ giới
07:03:15 04/10/2018
Nhà khoa học nữ Ðôn-na Xtrích-klen, người Ca-na-đa đã trở thành một trong ba chủ nhân của Giải Nô-ben Vật lý 2018. Như vậy, sau 55 năm, giải Nô-ben Vật lý lại được trao cho một nhà khoa học nữ.
Du học (kỳ 2): Cách học với giáo sư Mỹ
06:58:40 04/10/2018
Tôi thường giải thích: “Các giáo sư ở đây để giúp các em học. Nói chuyện với họ và hỏi xin giúp đỡ khi các em cần điều đó. Nếu các em không hiểu cái gì đó, giơ tay lên và hỏi câu hỏi. Nếu các em cảm thấy không thoải mái hỏi trước lớp, t...
Kỳ thi THPT Quốc gia 2019: Lấp lỗ hổng công nghệ, chấm thi theo cụm
06:54:14 04/10/2018
Ông Mai Văn Trinh, Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng, Bộ GD&ÐT cho biết: Kỳ thi THPT quốc gia 2019 sẽ chấm thi theo cụm, với nguyên tắc cán bộ chấm thi không chấm thi cho học sinh tỉnh mình.
Chấn chỉnh giáo dục bằng biện pháp tài chính
06:49:52 04/10/2018
Bộ GD-ĐT vừa đưa ra dự thảo Nghị định xử phạt hành chính trong lĩnh vực giáo dục, để lấy ý kiến cộng đồng.
“Xử phạt giáo viên bằng tiền sẽ gây tâm lý chán nản, ức chế“
06:45:15 04/10/2018
Việc quy mọi vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục như các lỗi chửi, đánh học sinh,… ra tiền phạt đang nhận được nhiều ý kiến trái chiều.
Việt Nam giành 8 huy chương vàng kỳ thi Toán và Khoa học quốc tế
20:36:49 03/10/2018
23/23 học sinh tham dự đoạt giải, trong đó 8 em giành huy chương vàng, là thành tích tốt nhất của Việt Nam từ trước đến nay.
Bộ GD&ĐT nói gì về dự thảo giáo viên đánh học sinh bị phạt 30 triệu?
19:52:54 03/10/2018
Ông Nguyễn Huy Bằng cho hay dự thảo nghị định xử phạt hành chính của Bộ GD&ĐT cần được hiểu theo hướng "xử đúng thì tốt, nhưng không phải xử thì tốt hơn”.
Trường siết chất lượng bằng quy định điểm liệt... dưới 3
19:48:12 03/10/2018
Một trường ĐH tại TP.HCM vừa có thông báo gây xôn xao sinh viên vì điều chỉnh quy định điểm liệt trong kỳ thi cuối kỳ là dưới 3 điểm.
Đoàn Việt Nam đạt thành tích cao nhất trong lịch sử dự thi IMSO
19:05:30 03/10/2018
Đội tuyển Việt Nam tham dự cuộc thi IMSO 2018 lần thứ 15 đã đạt thành tích xuất sắc và là thành tích tốt nhất từ trước đến nay với 8 HCV, 10 HCB và 5 HCĐ.
Học sinh đoạt giải quốc tế được thưởng bằng 50 lần lương tối thiểu?
18:58:58 03/10/2018
Mức thưởng cho học sinh đoạt giải quốc tế, quốc gia vẫn duy trì hơn 15 năm nay bị đánh giá là thấp, không tương ứng với nỗ lực và thành tích đạt được, Bộ GD-ĐT đề nghị đưa mức thưởng huy chương Vàng quốc tế bằng 50 lần lương tối thiểu.
