Các môn học, quá khứ, ghi chép – ghi nhớ hay thầy cô là những cái bóng khiến học sinh không thể vươn lên giữa rừng tháp cao xứ người.
TS Nguyễn Chí Hiếu, với hơn 10 năm dạy học, đã chia sẻ về những thách thức học sinh Việt Nam phải đối mặt.
Trong chuyến đi kết nối và trao đổi với các tổ chức, nhà lãnh đạo giáo dục trong khuôn khổ chương trình Eisenhower Fellowships diễn ra tại Mỹ, tôi được ngồi nói chuyện với Jerome, cha đẻ của The Millennium Project đang diễn ra trên 67 nước. Ông nói rất nhiều về 5 lĩnh vực sẽ thay đổi thế giới vào năm 2050, bao gồm: khoa học và công nghệ, văn hóa và nghệ thuật, quản lý chính phủ, doanh nghiệp và lao động, giáo dục.
Ở lĩnh vực nào, tôi cũng hiểu thêm được nhiều điều, đặc biệt ở mảng giáo dục. Và tôi đã suy nghĩ rất nhiều về sáu cái bóng quá lớn đang dè bẹp sự phát triển của học sinh, cũng là sáu điều mà Jerome nói cần “thay đổi, cách mạng và giải phóng” cho học sinh để chúng sẵn sàng sống trong tương lai – năm 2050 – khi mà nhiều người lớn trong chúng ta chưa chắc còn để thấy.
Cái bóng số 1: Các môn học
Khi Việt Nam còn đang đắm chìm trong rừng môn học chính phụ ở trường và cả ở trung tâm học thêm thì ở nhiều môi trường giáo dục tiên tiến, người ta nhấn mạnh học sinh cần được chú trọng phát triển những điểm sau từ lớp 1 đến lớp 12: tư duy sáng tạo, tư duy phản biện, giá trị và đạo đức, nghệ thuật, triết học, khởi nghiệp, thấu hiểu bản thân, các quan hệ giữa con người với con người, và sự hòa hợp xã hội.
TS Nguyễn Chí Hiếu. Ảnh: Dương Tâm
Cái bóng số 2: Quá khứ
Học sinh suốt ngày phải học thuộc những sự kiện về quá khứ, những thứ đã diễn ra và không thể thay đổi, nhưng lại thiếu đi cái nhìn sắc nét, góc cạnh để chiết xuất tư duy và năng lực phân tích.
Và quan trọng hơn hết, học sinh được dạy về quá khứ, nhưng lại không được dạy để nhìn về và phân tích tương lai nên chẳng biết làm thế nào để chuẩn bị đón nhận và ứng phó với cái tương lai mà mai kia chúng phải sống và cần làm chủ.
Cái bóng số 3: Kiểm tra, thi cử
Học sinh Việt Nam phải thi cử triền miên, và cách dạy – học ngày nay dù ở trường hay ở nhà, cũng toàn tập trung kỹ năng giải đề, làm bài tập lặp đi lặp lại, luyện hết đề này qua đề khác, chạy theo những mục tiêu như phát âm tiếng Anh thật chuẩn, làm toán phải thật nhanh, làm ngữ pháp tiếng Anh vèo vèo.
Để rồi dẫu có điểm số cao, giải thưởng nhiều, huy chương lấp lánh, nhưng cái mà không ít học sinh thiếu đi chính là năng lực học tập trọn đời – khả năng tự học.
Còn ở vài môi trường giáo dục và trường học khác, ở bậc phổ thông, có thể học sinh không có nhiều điểm số, giải thưởng, huy chương nhưng năng lực học tập trọn đời thì quá tốt. Và đó chính là tiền đề, nền tảng để học sinh có đủ lực để đi thật xa ở các bậc học cao hơn cũng như trong công việc sau này.
Cái bóng số 4: Dạy nghề
Ở Việt Nam, không ít nơi và không ít phụ huynh cứ tư duy là phải dạy cho học sinh theo kiểu cho chúng một cái nghề, mà quên mất rằng có thể cái nghề đó chưa chắc đã còn tồn tại tầm 5-10 năm nữa, chứ đừng nói đến năm 2050.
Còn ở nhiều nước khác, người ta tư duy không phải dạy nghề mà là dạy kỹ năng. Và kỹ năng ở đây là vô số thứ khác ngoài kỹ năng nghề.
Một ví dụ cho dễ hiểu là đến giờ vẫn còn có rất nhiều người, dù là đi học nước ngoài về, vẫn cứ hỏi tôi một câu mà cả chục năm qua tôi bị hỏi đi hỏi lại, nhiều khi cũng ngán ngẩm: “Sao học kinh tế mà không đi làm tài chính ngân hàng, lại chuyển qua làm giáo dục”?
Tôi chỉ biết trả lời: Học kinh tế chục năm em quên gần hết kiến thức và mô hình, lập trình này kia rồi, nhưng được cái không quên cách tư duy logic, lập luận, giao tiếp, kỹ năng tự tìm tòi, thử nghiệm, sáng tạo để em đủ dùng dù là đào tạo giáo viên, viết chương trình, viết sách hay đi dạy.
Dạy nghề nó khác với dạy kỹ năng là ở chỗ đó.
Cái bóng số 5: Ghi chép và ghi nhớ
Hai cái cụm từ này đúng là quan trọng vì học sinh nào cũng phải có và phải được tập, nhưng cũng giống như trong ẩm thực, đồ ăn có ngon cách mấy thì cũng phải ăn vừa phải thôi, ăn nhiều quá là bội thực và mất cân bằng.
Khi nhiều thứ ở nhà, học ở trường hay ra ngoài trung tâm, Toán, Lý, Hóa hay Văn, Anh, Sử, Địa, tập trung nhiều quá về ghi nhớ và ghi chép thì học sinh học mãi cũng oải, giảm ngay năng lực tò mò và tìm hiểu mà con người sinh ra đã có, cái mà ở nhiều nước như Mỹ, người ta đang làm mọi cách để thúc đẩy: Dạy và học theo nhu cầu – chuyên ngành gọi là inquiry-based learning.
Nói cho dễ hiểu, học sinh thích tìm hiểu và nghiên cứu những gì thì giáo viên và nhà trường cần làm hết sức để đẩy nó đi thật xa, để chính học sinh nhận thức và vỡ ra nhiều thứ mà có khi cả thầy cô còn chưa chắc ngộ ra được.
Cái bóng số 6: Thầy cô
Ở Việt Nam, chắc thầy cô là thầy cô, còn ở một số môi trường giáo dục khác, người ta muốn định nghĩa lại và đào tạo lại thầy cô theo nghĩa là huấn luyện viên. Tức là thầy cô cần có năng lực định hướng, hướng dẫn và tạo động lực cho học sinh; chứ không chỉ là dạy kiến thức, giao phiếu bài tập, đọc sửa đáp án, chấm chữa bài và cho chúng ghi chép mệt nghỉ.
Sáu cái bóng này ở Việt Nam, vì nhiều lý do mà trở nên quá lớn và học sinh cũng quá mệt mỏi. Nhiều ngôi sao cấp 1 lên đến cấp 2 thường gặp phải một trong hai viễn cảnh mà nhiều lúc tôi thấy đau và xót khi chứng kiến.
Một là vẻ mặt đờ đẫn, bơ phờ và mất hết động lực học tập, chứ đừng nói chi là niềm vui từ những thứ bình dị trong cuộc sống và thế giới xung quanh. Hai là vẫn lao vào học thêm, thi cử, giành nhiều giải thưởng, huy chương nhưng gặp chúng, trao đổi với chúng, tôi cứ thấy cái ruột bị rỗng rỗng bên trong.
Ở xứ người, họ cũng có những vấn đề y như ở Việt Nam, trường học cũng khó khăn, thầy cô cũng đeo mang nhiều thứ, nhưng được cái là khi đã ý thức được thì họ sẽ làm.
Hiện ở Việt Nam, nhiều phụ huynh và thầy cô cũng đã cởi mở, chịu làm, chịu thay đổi để giúp học sinh thoát khỏi sáu cái bóng này và nhiều cái bóng khác mà chúng đang phải vật vã đeo mang. Mai kia ra biển lớn, chúng thật sự không còn là cái bóng giữa rừng tháp cao xứ người, mà chính chúng sẽ tự tin vươn cao để che bóng cho bao người khác.
Và Việt Nam thực sự cần nhiều hơn nữa những phụ huynh và thầy cô như vậy.
TS Nguyễn Chí Hiếu
Theo Vnexpress
Tin mới nhất
'Tôi dạy cả năm không đủ nộp phạt theo dự thảo của Bộ Giáo dục'
09:44:08 09/10/2018
Nhiều thầy cô cho rằng dự thảo nghị định xử phạt hành chính trong giáo dục không phù hợp vì mức phạt quá cao so với luơng trung bình của giáo viên hiện tại.
5 quốc gia có lương giáo viên cao nhất thế giới
09:38:24 09/10/2018
Lương giáo viên ở các nước châu Âu cao nhất thế giới, lên đến hàng chục nghìn USD mỗi năm.
Nam sinh chế tạo bàn tay robot giá rẻ cho người khuyết tật
08:53:24 09/10/2018
Dùng bo mạch vi xử lý và động cơ kết hợp cảm biến áp suất, nam sinh Quảng Ngãi làm bàn tay robot giá rẻ cho người bị mất chi.
Ý kiến giáo viên về xử phạt dạy thêm: Phạt tiền chưa hẳn là biện pháp tối ưu
08:30:45 09/10/2018
Vấn đề là làm sao không còn dạy thêm, học thêm, làm sao cho học sinh giảm áp lực học tập, phụ huynh đỡ tốn kém chi phí học tập cho con em, làm sao giảm bớt quan hệ tiền tệ trong môi trường giáo dục.
Những gương mặt thủ khoa xinh đẹp, tài giỏi được vinh danh
08:26:56 09/10/2018
Tối 8/10, tại Văn Miếu Quốc Tử Giám, lễ tuyên dương 88 thủ khoa xuất sắc tốt nghiệp các trường đại học, học viện trên địa bàn TP Hà Nội năm 2018 đã diễn ra.
Nữ sinh xứ Nghệ hai lần thủ khoa Học viện Chính sách và Phát triển
08:22:45 09/10/2018
Cách đây 4 năm Nguyễn Dung là thủ khoa đầu vào của Học viện Chính sách và Phát triển. Đến giờ, cô cũng xuất sắc giành được điểm tích lũy đầu ra cao nhất hệ đại trà của trường. Đằng sau kết quả đáng tự hào của cô gái sinh ra và lớn lên ở...
Hai học trò Việt của GS Nhật đoạt giải Nobel Y học 2018
08:18:39 09/10/2018
GS. Tạ Thành Văn, PGS. Trần Huy Thịnh là hai học trò Việt Nam của GS. Tasuku Honjo, khoa Y, trường ĐH Kyoto Nhật Bản. Khi biết tin GS. Honjo đạt giải thưởng Nobel về Sinh học hai anh không giấu nổi cảm xúc vui mừng.
Bạn có giải được câu đố chia vàng hóc búa của Microsoft
19:10:36 08/10/2018
Đây là một trong những câu hỏi tuyển dụng của Microsoft - công ty công nghệ nổi tiếng thế giới.
ĐH Huế chỉ đạo xử nghiêm vụ giảng viên bị tố giúp em gian lận điểm
18:55:36 08/10/2018
Theo lãnh đạo ĐH Huế, nghi vấn gian lận điểm ở khoa Toán, ĐH Sư phạm, sẽ được xử lý nghiêm theo đúng quy định, để không ảnh hưởng uy tín của nhà trường.
Trường đại học khó thoát bộ chủ quản
18:51:13 08/10/2018
Việc quản lý hệ thống các trường đại học Việt Nam đang chồng chéo. Trong khi đó, nhiều trường chưa tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư nên việc thoát bộ chủ quản rất khó.
Những kỹ năng nhà tuyển dụng cần nhất ở sinh viên
18:27:21 08/10/2018
Kỹ năng ngôn ngữ hay đàm phán không phải điều nhiều nhà tuyển dụng cần nhất ở một sinh viên mới ra trường.
Tuyển sinh lớp 10 của Hà Nội: Môn thứ 4 sẽ thi trắc nghiệm hoàn toàn
18:02:45 08/10/2018
Ngày 8/10, ông Phạm Quốc Toản, Trưởng Phòng Quản lý thi & Kiểm định chất lượng (Sở GD&ĐT Hà Nội) cho biết, theo phương án Sở trình UBND TP Hà Nội, kì thi vào lớp 10 THPT năm 2019, môn Ngoại ngữ sẽ triển khai theo hình thức tự luận kết h...
Quảng Bình: Hàng trăm HS trở lại trường sau đợt nghỉ để phản đối sách Công nghệ Giáo dục
17:59:45 08/10/2018
Sau nhiều ngày bị phụ huynh cho nghỉ học để phản đối sách Tiếng Việt lớp 1 Công nghệ Giáo dục, đến nay, 100% học sinh tại một số trường học ở huyện Quảng Trạch (Quảng Bình) đã quay lại lớp.
Muốn xin học bổng, không thể không biết đến những lưu ý quan trọng khi viết bài luận này
17:55:44 08/10/2018
Làm thế nào để một bài luận được trường đại học đánh giá cao? Làm sao để thể hiện được hết cá tính, hoài bão của bạn trong bài luận?
Cô gái học giỏi đi làm công nhân nuôi ước mơ đại học
16:09:59 08/10/2018
Là học sinh giỏi nhưng gia đình khó khăn, Nguyễn Thị Thu (18 tuổi, ngụ số 27/239 đường Nguyễn Công Hòa, quận Lê Chân, Hải Phòng) đã đi làm công nhân để góp tiền nuôi ước mơ đại học.
Xếp hạng đại học tại VN: Cần rạch ròi và cạnh tranh lành mạnh
14:59:35 08/10/2018
Gần đây, việc đưa ra đánh giá xếp hạng các trường ĐH dựa trên số lượng công bố quốc tế trong danh sách ISI đã có nhiều tác động. Trong đó một vài trường ĐH tương đối non trẻ vượt lên những đơn vị có truyền thống và được coi là rất mạnh.
Để phong trào thi đua trường học có giá trị giáo dục
14:53:12 08/10/2018
Bài viết Chỉ tiêu… không thật của nhà báo Vũ Hân trên Báo Thanh Niên ra ngày 1.10 đề cập đến những con số ảo - một vấn nạn nhức nhối của xã hội hiện nay - đặc biệt là trong ngành giáo dục.
Thay đổi khen thưởng để khích lệ tài năng
14:47:45 08/10/2018
Bộ GD-ĐT lý giải sau 16 năm, việc khen thưởng học sinh, sinh viên đạt thành tích cao trong các kỳ thi học sinh giỏi quốc gia và quốc tế đã không còn phù hợp về mức thưởng và hình thức khen thưởng.
“Cụ” sinh viên ngành Luật 85 tuổi: "Đi học để trẻ lại"
13:59:10 08/10/2018
Đó là sinh viên Cao Nhật Linh (sinh năm 10 – 6- 1934), năm thứ 2 Khoa Luật, trường ĐH Đông Đô. "Cụ" sinh viên Linh đã khiến nhiều người ngưỡng mộ bởi nghị lực ham học tập và giỏi thơ ca của mình.
Bí quyết thành danh của những thủ khoa
12:43:38 08/10/2018
Thủ khoa năm 2018 của các trường ĐH khu vực Hà Nội đều có những thành tích đáng tự hào và đều có điểm chung là những người trẻ tự tin, năng động.
Ninh Bình: Hàng trăm học sinh đi học trở lại sau khi bị ngộ độc
12:14:50 08/10/2018
Sáng 8/10, hàng trăm học sinh trường Tiểu học Đinh Tiên Hoàng (Ninh Bình) đã đi học trở lại sau vụ ngộ độc do món ruốc gà trong bữa ăn trưa bán trú gây ra.
Bộ ảnh quý giá về học sinh các nước trên toàn thế giới ở thế kỷ 20
11:41:55 08/10/2018
Đây là những tư liệu cực kỳ quý giá được trang HuffPost chia sẻ.
Từ vựng chỉ trang phục từ đầu đến chân
11:14:28 08/10/2018
Áo cánh của phụ nữ hoặc trẻ con là "blouse", đôi giày đế bệt được gọi là "flat shoes".
Cách kỷ luật con bằng tình yêu thương
11:09:10 08/10/2018
Thay vì quát tháo, ra lệnh cho con làm điều gì đó, bạn hãy nhẹ nhàng nói về hậu quả nếu con tiếp tục hành vi.
Long An: Hơn 200 giáo viên bị nợ lương vì vượt biên chế
10:35:51 08/10/2018
Vừa qua, nhiều giáo viên tại huyện Đức Hòa (Long An) cho biết chưa được nhận lương tháng 9 và tháng 10. Nguyên nhân do hơn 200 giáo viên trên chưa được bổ sung vào biên chế nên không được Kho bạc Nhà nước giải ngân.
Mẹo giúp con học những kỹ năng cơ bản trong cuộc sống
09:16:10 08/10/2018
Với tờ A4, đĩa giấy hay bút màu, bạn có thể tạo cho con thói quen tự giác, dạy con cách xem đồng hồ hay quản lý thời gian.
Lợi thế tiếng Anh khi ứng tuyển vào công ty nước ngoài
09:12:24 08/10/2018
Sử dụng thành thạo ngoại ngữ giúp bạn có cơ hội việc làm tốt hơn, tăng thêm mức thu nhập và khả năng thăng tiến rộng mở.
Hoan nghênh ý kiến Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ về thi THPT quốc gia 2019
08:03:41 08/10/2018
Hoan nghênh Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ đã có phát biểu về mục tiêu thi tốt nghiệp Trung học phổ thông quốc gia năm 2019. Hi vọng, các kỳ thi năm 2020, 2021... sẽ thông thoáng hơn, vui vẻ hơn, chuẩn xác hơn và đỡ tốn kém hơn.
Mỹ rớt xuống vị trí thứ 27 trên thế giới về chỉ số "nguồn vốn con người"
08:00:13 08/10/2018
Năm 1990, Mỹ được xếp hạng thứ 6 về “nguồn vốn con người”, dựa trên số năm làm việc năng suất dự kiến của một người. Hiện nay, chỉ số này đã rớt xuống vị trí 27 và điều này khiến các nhà nghiên cứu không khỏi ngạc nhiên.
Thủ khoa kép trường Mỹ thuật: “Không bao giờ cho phép bản thân cẩu thả, qua loa"
07:54:47 08/10/2018
Trở thành thủ khoa cả đầu vào lẫn đầu ra của trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp, chàng trai Đặng Thành Duy tự nhủ bản thân phải càng cố gắng hơn nữa để chạm đến ước mơ có được những công trình ấn tượng.
Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam dẫn đầu cả nước về nghiên cứu khoa học
21:39:14 07/10/2018
Theo bảng xếp hạng Nature Index 2018 do tổ chức Nature Research vừa công bố, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam là đơn vị dẫn đầu danh sách các cơ sở giáo dục đại học, nghiên cứu trong nước về nghiên cứu khoa học.
88 Thủ khoa xuất sắc ghi danh Sổ vàng tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám
21:14:58 07/10/2018
Chiều 7/10, tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Thành đoàn Hà Nội đã tổ chức lễ ghi danh Sổ vàng 88 Thủ khoa xuất sắc các trường đại học, học viện năm 2018 trên địa bàn thành phố Hà Nội.
Khởi động cuộc thi học sinh, sinh viên với ý tưởng khởi nghiệp
21:08:32 07/10/2018
Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa ban hành thể lệ cuộc thi “Học sinh, sinh viên với ý tưởng khởi nghiệp” năm 2018, được tổ chức trên quy mô toàn quốc.
Hàng nghìn bạn trẻ 'săn' học bổng, chương trình du học Nhật Bản
20:59:40 07/10/2018
Ngày 7/10, tại Hà Nội, Hội thảo Du học Nhật Bản năm 2018 diễn ra với sự tham gia của hơn 80 cơ sở giáo dục uy tín của Nhật Bản, thu hút đông đảo phụ huynh và học sinh tham dự. Mở đầu chương trình, các đại biểu đã dành thời gian tưởng ni...
PTE – kì thi chuẩn hóa tiếng Anh bên cạnh IELTS, TOEFL
20:44:51 07/10/2018
PTE Academic là bài thi kiểm tra học thuật tiếng Anh trên máy tính, nhằm đánh giá các kĩ năng sử dụng tiếng Anh. Kì thi này được công nhận tương đương những kì thi đã phổ biến như IELTS, TOEFL, TOEIC và CAE…
Sữa học đường: Ai hưởng lợi?
20:30:20 07/10/2018
Lãnh đạo Sở GD &ĐT Hà Nội khẳng định, sữa học đường được bổ sung các vi lượng và khoáng chất cần thiết để bảo đảm việc phát triển chiều cao và trí tuệ của học sinh.
Góp ý xử phạt hành chính lĩnh vực giáo dục, Hà Nội trình phương án thi vào 10
20:21:58 07/10/2018
Việc Bộ GD&ĐT công bố dự thảo Nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục và Sở GD&ĐT Hà Nội trình UBND thành phố Hà Nội phê duyệt kế hoạch đổi mới phương án tuyển sinh lớp 10 THPT công lập năm học 2019-2020 là thông ti...
Thi tốt nghiệp trung học phổ thông
19:57:13 07/10/2018
Chúng ta đang từng bước thực hiện phổ cập giáo dục bậc trung học, vì vậy, học xong cấp Trung học phổ thông hoặc Trung cấp nghề đều được coi là được phổ cập một trình độ học vấn phổ thông mà người dân nào cũng phải đạt được.
Sôi động tuổi trẻ học đường
19:40:14 07/10/2018
Sự chủ động, sáng tạo của học sinh trong các hoạt động ngoại khóa, các chương trình văn hóa, nghệ thuật khiến nhiều phụ huynh và nhà trường bất ngờ, tự hào. Đó cũng là một cách để các em ghi dấu tuổi thanh xuân, từng bước trưởng thành m...
Trong tháng 10 Hà Nội sẽ công bố đề thi minh họa vào lớp 10
19:26:18 07/10/2018
Dự kiến, trong tháng 10/2018, Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội sẽ công bố đề minh họa các môn của kỳ thi tuyển sinh lớp 10 THPT năm học 2019 - 2020.
Học tin học excel: Tổng kết, phân tích dữ liệu với Pivot Table
15:35:41 07/10/2018
Video giới thiệu về Pivot Table - một công cụ hỗ trợ người dùng lên các báo cáo tổng hợp trong Excel
