Tờ Hoàn Cầu thời báo của Trung Quốc ngày 19/5 đưa tin binh sĩ nước này đồn trú (trái phép) trên đảo Phú Lâm thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam đã thu hoạch được hơn 1,5 tấn rau xanh nhờ vào công nghệ giúp trồng rau trên cát.
Tại cuộc họp báo thường kỳ chiều 28/5, trả lời câu hỏi của phóng viên đề nghị cho biết phản ứng của Việt Nam trước thông tin này, Phó phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Đoàn Khắc Việt nhắc lại quan điểm rằng Việt Nam có đầy đủ cơ sở pháp lý và bằng chứng lịch sử để khẳng định chủ quyền với 2 quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa, phù hợp với Luật Quốc tế. “Mọi hoạt động của các bên tại hai quần đảo này mà không có sự đồng ý của Việt Nam đều vi phạm chủ quyền của Việt Nam và luật pháp quốc tế”, ông Việt nói.
Giới phân tích cho rằng việc Trung Quốc sử dụng công nghệ mới để trồng rau là nhằm hướng tới xây dựng khả năng tự cung tự cấp cho các cấu trúc mà nước này chiếm đóng trên biển Đông, nhằm để đưa thêm người ra ở và củng cố các yêu sách phi lý của mình.
Chiếu theo Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) 1982, không có căn cứ quân sự hay đảo nhân tạo nào mà Trung Quốc xây dựng trên biển Đông đáp ứng được tiêu chuẩn là đảo, nên phán quyết của Toà trọng tài chỉ coi là đá hoặc các cấu trúc không phải đảo.
Zachary Haver, một nhà nghiên cứu tại Washington, nhấn mạnh rằng “thành phố” mà Trung Quốc lập ra trên đảo Phú Lâm, vẫn phụ thuộc vào hàng hoá tiếp tế từ đảo Hải Nam. Nhưng Trung Quốc đang nỗ lực khiến cấu trúc này trở nên tự chủ hơn ít nhất trong một số mặt, trong đó có khả năng sản xuất điện và ngọt hoá nước biển. Giới chức ở đây áp dụng các chính sách trợ cấp và nhà ở để khuyến khích người dân ra đảo sinh sống.
Giới quan sát cho rằng dự án trồng rau xanh trên đảo Phú Lâm cho thấy Trung Quốc có thể làm điều tương tự trên những cấu trúc mà nước này chiếm đóng ở biển Đông, nhưng không thể củng cố yêu sách chủ quyền của nước này đối với các cấu trúc. Theo Phán quyết Toà trọng tài quốc tế, tình trạng pháp lý của các cấu trúc cũng như vùng biển mà cấu trúc được hưởng, được xác định trước thời điểm tranh chấp. Mọi hoạt động cải tạo thực thể diễn ra sau đó đều không có giá trị thay đổi tình trạng pháp lý của cấu trúc.
