Câu chuyện Chu Văn An nhờ học trò cầu mưa chống hạn giúp dân chỉ là truyền thuyết nhưng phần nào cho thấy tinh thần thương dân, yêu nước của người được tôn là "thầy của muôn đời".
Theo sách Đại Việt sử ký toàn thư, Chu Văn An tên thật là Chu An (1292-1370), hiệu Tiều Ẩn, tên chữ Linh Triệt, quê ở làng Văn Thôn, xã Quang Liệt, huyện Thanh Đàm (nay thuộc Thanh Trì, Hà Nội).Ông từng đỗ Thái học sinh (tiến sĩ) nhưng từ chối ra làm quan, chỉ mở trường dạy học ở làng Huỳnh Cung, bên kia sông Tô Lịch. Vua Trần Minh Tông mời ông ra làm tư nghiệp Quốc tử giám, dạy cho thái tử Trần Vượng, tức vua Trần Hiến Tông tương lai.
Có cả truyền thuyết về chuyện quỷ thần cũng biết đến tiếng tăm thầy Chu Văn An tìm đến xin học. Tương truyền, khi Chu Văn An mở trường dạy học ở quê nhà, nhiều học trò tìm đến theo học. Trong số này, có một người sáng nào cũng đến thật sớm nghe giảng. Thầy dạy khen là chăm chỉ nhưng không rõ tông tích ở đâu.
Với những đóng góp to lớn cho nền giáo dục nước nhà, Chu Văn An được tôn là “vạn thế sư biểu – thầy của muôn đời”. Ảnh: Bảo tàng Lịch sử Việt Nam.
Gặp lúc đại hạn kéo dài, giảng bài xong, ông tụ tập các trò lại hỏi xem ai có tài thì làm mưa giúp dân, giúp thầy. Người học trò kỳ lạ trước có vẻ ngần ngại, sau đứng ra xin nhận và nói: "Con vâng lời thầy là trái lệnh thiên đình, nhưng con cứ làm để giúp dân, mai kia nếu có chuyện gì không hay, mong thầy chu toàn cho".
Đêm hôm ấy có tiếng sét và đến sáng thấy có xác thuồng luồng nổi lên ở đầm. Chu Văn An được tin khóc thương luyến tiếc rồi sai học trò làm lễ an táng, nhân dân các làng lân cận cũng đến giúp sức và sau nhớ công ơn bèn lập đền thờ (nay vẫn còn dấu vết mộ thần).
Câu chuyện mang tính chất huyền bí được truyền qua nhiều đời đã cho thấy nhân dân tôn vinh đức, tài của thầy Chu Văn An, khiến ngay cả quỷ thần cũng phải theo học. Không chỉ là người thầy giáo chuẩn mực, Chu Văn An còn nối tiếng với tính cương trực, yêu nước.
Thất vọng, Chu Văn An treo mũ ở cửa Huyền Vũ rồi từ quan về ở ẩn tại núi Phượng Hoàng, thuộc làng Kiệt Đắc, huyện Chí Linh, lấy hiệu là Tiều Ẩn (người đi ẩn hái củi), dạy học và viết sách. Sau khi khi lên ngôi, Vua Trần Dụ Tông có chỉ triệu Chu Văn An hồi triều nhưng ông từ chối.
Chu Văn An nói “cái quan trọng của con người không ở chỗ chức tước mà ở phẩm giá. Giữ một chức phận nhỏ mà có ích cho đời thì đáng quý biết bao nhiêu. Còn giữ chức tước lớn mà không làm gì có lợi cho dân, cho nước thì chức tước ấy có nghĩa gì”.
Với những đóng góp to lớn cho nền giáo dục nước nhà, ông được tôn là “vạn thế sư biểu – thầy của muôn đời”. Người dân vùng quê Thanh Đàm suy tôn ông làm Thành hoàng với tên gọi đức Thánh Chu.
Theo Zing
