Đình trệ hậu chuyển giao
Lãnh đạo Tổng Cty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) cho biết, sau khi chuyển về UBQLV, các dự án cao tốc dở dang của VEC đã gặp nhiều vướng mắc. Các vướng mắc này cũng chủ yếu liên quan tới phần vốn ngân sách cho các dự án, tương tự như ngành đường sắt. Điển hình là dự án cao tốc Bến Lức - Long Thành, cách đây ít ngày, VEC đã báo cáo Chính phủ cho tạm dừng xây dựng tới khi có vốn để tránh phát sinh các rủi ro pháp lý. Cùng đó, dự án cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi còn một số công việc dở dang (như đường gom, nút giao) bị đình trệ do thiếu vốn.
Theo lãnh đạo VEC, từ năm 2019, doanh nghiệp đã báo cáo các cấp có thẩm quyền về vướng mắc, đề xuất giải pháp, đặc biệt về vốn đối ứng từ ngân sách, gia hạn các hiệp định vay nước ngoài hết hạn. Tuy nhiên, tới nay vẫn chưa được tháo gỡ. Thậm chí, VEC đề xuất cho sử dụng tiền thu được từ thu phí các cao tốc đang khai thác để xử lý các dự án đang đầu tư, nhưng chưa được cơ quan nào quyết định.
“Về mặt danh nghĩa, Quốc hội đã phân bổ vốn từ ngân sách cho VEC, tiền đã có nhưng khi về UBQLV dòng vốn đó bị tắc. Do chưa rõ Bộ GTVT hay UBQLV là cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhận và giao vốn cho VEC”, lãnh đạo VEC nói.
Trước đó, để giải quyết vướng mắc các dự án “dở dang” của VEC, Bộ GTVT và UBQLV đã thống nhất và kiến nghị Thủ tướng: Cho Bộ GTVT tiếp tục thực hiện quyền và nhiệm vụ của cấp quyết định đầu tư cho tới khi dự án hoàn thành, sau đó bàn giao UBQLV. Tuy nhiên, do còn các ý kiến khác nhau nên chưa có quyết định cuối cùng được đưa ra, dẫn tới dự án cao tốc Bến Lức - Long Thành dù đã triển khai hơn 70% khối lượng công việc bị đình trệ, chậm tiến độ, hiệp định vay vốn hết hiệu lực nhưng chưa có cơ quan nào xử lý.
Sân bay, đường sắt chưa có lời giải
Theo lãnh đạo Bộ GTVT, trong 5 tổng công ty giao thông đã chuyển giao sang siêu ủy ban, có 3 doanh nghiệp gặp vướng mắc lớn nhất là Tổng Cty Đường sắt (VNR), VEC và Tổng Cty Cảng hàng không (ACV). Do những doanh nghiệp này lâu nay thực hiện một số nhiệm vụ sử dụng vốn ngân sách nhà nước, như bảo trì đường sắt, đầu tư đường cao tốc, duy tu và sửa chữa các sân bay (đường băng và đường lăn). Trước đây, khi thuộc Bộ GTVT, với đường sắt, bộ nhận tiền từ ngân sách sẽ giao cho VNR thực hiện theo cơ chế đặt hàng.
Theo Luật Đường sắt, Bộ GTVT là cơ quan chịu trách nhiệm bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt, còn theo Luật Ngân sách nhà nước 2015, vốn ngân sách chỉ được giao cho các đơn vị trực thuộc. Do đó, khi VNR chuyển sang UBQLV, Bộ GTVT không thể giao vốn cho VNR như trước đây. Bộ GTVT đã trình Thủ tướng để báo cáo Quốc hội, theo phương án từ nay tới năm 2025 vẫn giao vốn này về VNR như khi chưa chuyển giao về Siêu ủy ban. Tuy nhiên, sau đó Quốc hội vẫn quyết định là giao vốn bảo trì về Bộ GTVT và thực hiện theo Luật Ngân sách, nên bộ không thể chuyển vốn đặt hàng cho VNR.
Với ACV, hiện tại đường băng, đường lăn sân bay Tân Sơn Nhất (TPHCM) và Nội Bài (Hà Nội) đều xuống cấp nghiêm trọng. Từ năm 2017, ACV đã báo cáo để tu sửa, nhưng chưa được làm vì vướng quy định. Trường hợp ngân sách khó khăn, ACV sẽ ứng vốn để làm trước, ngân sách trả nợ sau. Do việc đầu tư, sửa chữa sân bay thuộc trách nhiệm của Nhà nước, nên sau khi ACV chuyển giao về UBQLV, Bộ GTVT không thể quyết định giao cho ACV thực hiện công việc này được nữa.
Từ đó tới nay, 2 sân bay lớn nhất nước vẫn đối mặt nguy cơ đóng cửa vì xuống cấp.
“Đường sắt và sân bay liên quan tới vấn đề an ninh, an toàn nên rất cấp bách, cần phải giải quyết khẩn trương, không thể kéo dài lâu. Tuy nhiên, sau chỉ đạo của Thủ tướng tại cuộc họp ngày 24/2, các vấn đề sẽ tiếp tục phải nghiên cứu, cũng chưa có giải pháp cụ thể”, lãnh đạo Bộ GTVT cho hay. Theo lãnh đạo Bộ này, dễ nhất là chuyển các tổng công ty về lại bộ, nhưng như thế lại ngược chủ trương lớn là tách doanh nghiệp khỏi chức năng quản lý nhà nước. Do đó, cần sớm có giải pháp trước mắt và lâu dài.
Đang họp bàn, vẫn “bí” giải pháp
